Một cặp anh em phải chịu suy tuyến thượng thận do lạm dụng thuốc nhỏ mũi trong suốt 3 năm
Mới đây, hai bệnh nhân anh em ruột, một trẻ 15 tuổi và một trẻ 11 tuổi, đã đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương để điều trị suy thượng thận do sử dụng thuốc xịt mũi chứa corticoid.
Nguy cơ gây hại của thuốc chứa corticoid
Theo cảnh báo của các bác sĩ, việc lạm dụng và sử dụng bừa bãi bất kỳ loại thuốc nào chứa corticoid có nguy cơ gây hại. Dù là dạng uống, dạng bôi da hay dạng nhỏ mắt, nếu sử dụng lâu dài, đều có nguy cơ gây ra tiềm ẩn.
Người nhà bệnh nhân cho biết cả hai trẻ đều bị viêm mũi dị ứng. Khi sử dụng thuốc xịt corticoid, tình trạng chảy mũi, hắt hơi và ngạt mũi đã được cải thiện. Vì vậy, trong suốt 3 năm qua, cả hai trẻ thường xuyên sử dụng thuốc xịt mũi. Lọ thuốc xịt luôn được cất trong túi của cả hai, và bất kỳ khi nào mũi hắt hơi cảm thấy khó chịu, cả hai đều lấy ra để xịt.
Tuy gia đình không ai nghĩ đến nguy cơ tiềm ẩn của thuốc xịt và thuốc nhỏ mũi, nhưng thực tế là nếu sử dụng sai cách, dù chỉ là một lượng nhỏ, thuốc cũng có hại. Thậm chí, dạng giọt nhỏ chỉ mỗi bên 1-2 giọt, dạng xịt mỗi bên một nhát, cũng không ai nghĩ rằng nó có thể gây hại.
Điều trị suy thượng thận do lạm dụng corticoid
Trước khi đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương, cả hai trẻ đã tham khám dinh dưỡng. Trong 10 ngày trước khi đến bệnh viện, 2 bé đã được khám dinh dưỡng và được chẩn đoán mắc bệnh béo phì. Chỉ số BMI của anh trai là 36,22 và em trai là 32,1.
Với chỉ số này, bác sĩ dinh dưỡng đã đưa ra nhận định rằng cả hai trẻ đều bị béo phì nghiêm trọng. Đáng chú ý, cả hai đều có khuôn mặt tròn, lông rậm, da mỏng, rạn da bụng và đùi màu tím đỏ, phù hai chi dưới. Kết quả xét nghiệm cortisol máu cũng cho thấy mức thấp. Bác sĩ dinh dưỡng đã khuyên ngừng sử dụng thuốc xịt mũi cho cả hai trẻ.
Sau khi ngừng sử dụng thuốc, cả hai bệnh nhân đã xuất hiện các triệu chứng mệt mỏi, mất ăn, chướng bụng. Do đó, gia đình đã đưa cả hai đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương để kiểm tra.
Hội chứng Cushing – hậu quả của lạm dụng corticoid
Cả hai bệnh nhân đã được xác định mắc hội chứng Cushing (suy thượng thận). Đây là một bệnh lý nội tiết phổ biến gặp trong thực tế lâm sàng, do lạm dụng corticoid và dẫn đến tích tụ mỡ ở vị trí đặc biệt như mặt, hay còn được gọi là “mặt tròn như mặt trăng”…
Trước đó, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cũng đã tiếp nhận một nam bệnh nhân 24 tuổi mắc hội chứng này. Bệnh nhân ban đầu đến viện để phẫu thuật cuốn mũi dưới, nhưng bác sĩ phát hiện các dấu hiệu bất thường như lông rậm, khuôn mặt tròn đỏ, da mỏng, vết rạn da nhiều, sự yếu đuối và giảm cơ bắp. Kết quả chẩn đoán sau đó xác định bệnh nhân bị mắc hội chứng Cushing.
Nam bệnh nhân 24 tuổi cho biết anh mắc chứng ngạt mũi kéo dài từ thuở thiếu niên. Trong khoảng 10 năm trở lại đây, anh luôn phải đối mặt với tình trạng ngạt mũi nặng, buộc phải thở qua miệng. Vì vậy, anh luôn có các loại thuốc xịt mũi chữa ngạt trong túi mình.
“Mình nghĩ việc sử dụng thuốc xịt mũi là bình thường và không gây hại gì nên luôn dùng khi cảm thấy khó chịu. Thậm chí đã sử dụng liên tục trong 5 năm gần đây và trong tổng số 10 năm”, nam bệnh nhân cho biết.
Thuốc xịt và nhỏ chứa corticoid – nguy cơ tiềm ẩn
Sau đó, bệnh nhân nam đã hoãn phẫu thuật cuốn mũi dưới để tiến hành điều trị suy thượng thận do lạm dụng corticoid.
BS chuyên khoa nội tiết Lưu Thúy Quỳnh cho biết, suy thượng thận thứ phát do thuốc là một tình trạng giảm tiết cortisol của tuyến thượng thận do ức chế từ nồng độ corticoid cao trong máu trong thời gian dài.
“Việc sử dụng các sản phẩm thuốc chứa corticoid như thuốc tân dược, thuốc hít, thuốc xịt và đặc biệt là các thuốc trộn, thuốc gia truyền không rõ nguồn gốc… là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng này”, BS Quỳnh lưu ý.
Trong số đó, thuốc nhỏ mũi là loại thuốc mà mọi người thường chủ quan nhất. Vì cho rằng chỉ cần sử dụng một lượng nhỏ để nhỏ hoặc xịt mà không tiếp xúc trực tiếp với cơ thể, nên cho rằng nó không gây hại.
Bệnh lý suy thượng thận là một tình trạng nguy hiểm, việc ngừng sử dụng thuốc đột ngột có thể dẫn đến suy hô hấp, suy tim mạch và thậm chí tử vong.
Lời khuyên của bác sĩ
Bác sĩ khuyến cáo rằng, tất cả các loại thuốc uống, thuốc bôi và thuốc xịt chứa corticoid đều cần được sử dụng cẩn thận và chỉ dùng theo đúng chỉ định của thầy thuốc, không nên tự ý tăng liều và dùng kéo dài. Vì dùng quá liều corticoid hoặc dùng lâu dài có thể gây hội chứng suy thượng thận nguy hiểm.
Corticoid là một chất cần được sử dụng cẩn thận, vì sử dụng nhiều có thể gây rối loạn chuyển hóa, tích nước, teo tuyến thượng thận, teo cơ, đái tháo đường, loãng xương và nguy cơ hình thành huyết khối. Việc sử dụng corticoid cần có chỉ định và được theo dõi chặt chẽ của bác sĩ.
Đồng thời, mọi người không nên tự ý mua các loại thuốc (bao gồm cả thuốc đông y) không được kê đơn bởi bác sĩ để điều trị các bệnh lý về xương khớp, hoặc các bệnh lý như cảm lạnh, sổ mũi, viêm xoang… Dù có tác dụng kháng viêm và giảm đau mạnh, những loại thuốc này cũng có nguồn gốc từ corticoid. Do đó, việc tự ý sử dung thuốc một cách tùy tiện mà không tuân thủ theo sự kiểm soát từ bác sĩ có thể gây ra hậu quả nguy hiểm.