Nhận thông báo kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài 58 ngày từ nhà máy, nam công nhân Trần Văn Tác không biết nên về quê hay ở lại vì phương án nào cũng dở.
Nghỉ Tết kéo dài “chưa từng có trong đời”
Anh Tác, 35 tuổi, đã làm việc tại Công ty gỗ Thống Nhất Việt Nam ở thị xã Tân Uyên (Bình Dương) hơn ba năm. Cuối tuần trước, nhà máy đã thông báo nghỉ Tết Quý Mão 2023 từ ngày 12/12 đến hết 7/2/2023 (19/11 đến 17/1 âm lịch). Đối với anh, kỳ nghỉ này kéo dài ba tháng, tổng cộng 58 ngày, gấp 5 lần so với các năm trước, thực sự là một kỳ nghỉ “chưa từng có trong đời”.
“Nghỉ dài mà thiếu tiền nên không mong Tết nữa”, anh Tác nói. Từ tháng 7, nhà máy đã giảm đơn hàng, không còn tăng ca. Công ty hiện chỉ còn khoảng một nửa công nhân so với trước đây. Trong hai tháng qua, công nhân đã nghỉ luân phiên, làm việc từ 3-4 ngày mỗi tuần. Cùng lúc đó, công ty may của vợ anh đã cắt giảm giờ làm việc, thu nhập gia đình giảm mạnh từ 15 triệu đồng xuống còn 10 triệu đồng. Trong khi ba đứa trẻ đang ở quê nhà Vĩnh Long, anh và vợ cậy nhờ sự hỗ trợ từ ông bà.
Mấy tháng qua, anh Tác đã mong rằng công việc sẽ khá hơn cuối năm, có thưởng để bù đắp cho con. Tuy nhiên, “tình hình ngày càng tệ”. Hai tháng nghỉ Tết đồng nghĩa không có lương, tiền thưởng tháng 13 cũng không được công ty nhắc đến.
Từ khi nhận thông báo, anh đã chạy khắp nơi tìm việc làm thời vụ, hỏi người quen để xin phụ hồ nhưng đều thất bại. Anh đã bàn với vợ rằng nếu tình hình khó khăn quá, sẽ phải về quê sớm. Tuy nhiên, vợ anh không đồng ý. Gần tháng qua, công ty của vợ đang bắt đầu có đơn hàng. Người mẹ trẻ này muốn gắng sức làm việc đến Tết, hy vọng nhận thêm khoản thưởng để mua sắm cho con.
“Vợ tôi lo rằng nếu nghỉ sớm, công ty sẽ cắt hợp đồng và năm sau sẽ khó xin việc. Tuy nhiên, nếu ở lại làm việc mà không tăng ca, lương chỉ đủ đắp đổi qua ngày”, anh Tác chia sẻ. Nhiều đồng nghiệp cùng khu trọ với anh đã dọn đồ về quê ngay khi nhận thông báo.
Anh Nguyễn Văn Hưng, quản lý khu trọ Hưng Lợi 2, nơi gia đình anh Tác thuê trọ, cho biết khu trọ này có hơn 1.300 phòng và cao điểm thuê nhà đạt trên 4.000 người. Tuy nhiên, từ tháng 7 đến nay, công nhân đã liên tục trả phòng. Từ đầu tháng 12, số người về quê tăng nhanh do các công ty cho nghỉ Tết sớm hoặc tạm hoãn hợp đồng. Hiện nay, khu trọ có hơn 1.000 phòng trống.
“Mỗi phòng được giảm 300.000 đồng nhưng vẫn chưa đủ”, anh Hưng nói. Nhiều nhà máy đang cố gắng duy trì công việc cho công nhân nhưng thu nhập chỉ từ 2-3 triệu đồng, chỉ đủ để trả tiền thuê nhà và mua mì tôm. Mấy tháng trước, nhiều người còn hy vọng sẽ vẫn còn việc làm, nhưng khi Tết đã cận kề, hy vọng cũng đã mất nên họ buộc phải trở về quê hương.
Nghỉ Tết hơn hai tháng cũng là tình trạng của các công nhân Công ty High Point Furniture Global (Bình Dương) dưới hình thức tạm hoãn hợp đồng lao động từ ngày 1/12/2022 đến 10/2/2023 (8/11 đến 20/1 âm lịch).
Bà Phan Thị Quý, Chủ tịch công đoàn công ty, cho biết cuối tháng 11, nhà máy còn ít hàng chưa sản xuất. Nếu duy trì công việc đến cuối tháng 12, công nhân sẽ phải nghỉ luân phiên, làm việc từ 2-3 ngày mỗi tuần. Tuy nhiên, thu nhập của lao động sẽ rất thấp, không đủ để trả tiền nhà trọ và chi tiêu hàng ngày. Vì vậy, ban giám đốc đã quyết định tạm hoãn hợp đồng lao động, cho công nhân nghỉ Tết sớm về quê để tiết kiệm chi phí hoặc tìm việc làm thời vụ.
Với số hàng còn lại, Công ty High Point Furniture Global đã dành ra để cung cấp công việc cho công nhân sau Tết. Trong thời gian này, ban giám đốc tập trung vào việc tìm kiếm khách hàng mới. Để hỗ trợ công nhân, nhà máy vẫn trả thưởng tháng 13 và 14 ngày lương tối thiểu trong suốt hơn hai tháng nghỉ, cùng với một món quà thêm là 2,5 triệu đồng cho lao động quay lại làm việc sau Tết.
“Lần đầu tiên công nhân phải nghỉ Tết hơn hai tháng”, chị Võ Thị Thúy Kiều, 35 tuổi, đã làm việc ở Công ty High Point Furniture Global hơn 5 năm, nói. Dù được nghỉ lâu nhưng chị Kiều không thể về quê do bố mẹ đã mất, và không thể tá túc ở nhà người thân suốt hai tháng. Gần một nửa tháng qua, chị đã tìm việc làm thời vụ dịp Tết nhưng vẫn chưa tìm được chỗ nhận việc.
Cả Công ty Gỗ Thống Nhất và Công ty High Point Furniture Global đều là hai trong 15 doanh nghiệp tại thị xã Tân Uyên, với gần 2.800 công nhân, đang cho công nhân nghỉ Tết từ tháng 12, số liệu ban đầu từ công đoàn cho biết. Ông Lê Minh Hoàng, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động thị xã Tân Uyên, cho biết nhiều nhà máy trên địa bàn đã cho công nhân nghỉ Tết 1-2 tháng do hết đơn hàng.
“Hơn 150 công ty với tổng số 50.000 nhân sự sẽ nghỉ Tết từ đầu tháng 1/2023. Đối với nhiều công nhân, đây là kỳ nghỉ Tết dài nhất mà họ từng trải qua”, ông Hoàng nói.
Theo số liệu của cơ quan chức năng Bình Dương, từ tháng 7 đến 11 năm ngoái, hơn 37.700 lao động trên địa bàn đã nghỉ không lương hoặc tạm hoãn hợp đồng. Không ít doanh nghiệp trong lĩnh vực gỗ, giày da, may mặc đã hoạt động cầm chừng, làm việc theo lịch trình cách nhật, nghỉ luân phiên khiến tới 240.000 người bị ảnh hưởng. Nhiều nhà máy đã phải cho công nhân nghỉ Tết sớm, bắt đầu từ tháng 12.
Ông Đặng Tấn Đạt, Trưởng ban Chính sách pháp luật của Liên đoàn Lao động Bình Dương, cho biết công nhân nghỉ Tết sớm, chọn về quê chủ yếu là nhóm lao động bị tạm hoãn hợp đồng hoặc nghỉ không lương. Họ gặp khó khăn trong việc tìm được công việc mới và không được hưởng trợ cấp thất nghiệp. Do đó, lao động chọn về quê để tiết kiệm chi phí, chờ đến sau Tết khi công ty gọi làm việc và có thể duy trì mức lương thâm niên.
Ở Đồng Nai, theo khảo sát của các cơ quan chức năng, có khoảng 125.000 lao động bị giảm thu nhập do thiếu giờ làm việc, 9.500 lao động gặp khó khăn đặc biệt, 15.000 lao động muốn về quê sớm hơn so với mọi năm. Trong số đó, ngành chế biến gỗ có hơn 60 doanh nghiệp bị giảm đơn hàng, ảnh hưởng tới khoảng 40.000 lao động. Tiếp theo đó, ngành da giày có 24 doanh nghiệp, ngành dệt may có 12 doanh nghiệp đang gặp khó khăn. Hầu hết các doanh nghiệp đã đưa ra phương án cho lao động nghỉ lâu hơn, có thể kéo dài cả một tháng.
Tại TP HCM, chưa có thống kê chính thức về số lao động phải nghỉ Tết sớm, nhưng nhiều công nhân đã lên kế hoạch từ đầu tháng 12 sau khi một số nhà máy cho công nhân nghỉ việc hoặc giảm giờ làm việc. Ví dụ, sau khi Công ty giày Tỷ Hùng (quận Bình Tân) cắt giảm gần 1.200 công nhân từ ngày 1/12, hơn 200 người đã chọn về quê nghỉ Tết sớm.
Bà Lê Thị Kiều Phượng, Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm TP HCM, cho biết trong hơn một tuần qua, nhân viên trung tâm đã tư vấn và giới thiệu việc làm mới tới Công ty Tỷ Hùng. Tuy nhiên, nhiều người đã chọn nghỉ Tết sớm do lo lắng về tình hình sau khi công ty giảm giờ làm việc của hàng nghìn người hoặc do họ đã lâu không về quê do ảnh hưởng của Covid-19. Trung tâm dự kiến duy trì liên lạc để giới thiệu việc làm khi lao động quay lại thành phố.
Nhận ra công nhân sẽ phải nghỉ Tết sớm, các công đoàn ở các tỉnh thành Đông Nam Bộ đã tăng cường các chương trình chăm sóc sớm hơn. Ví dụ, đưa tàu, xe đưa đón công nhân về quê miễn phí của Công đoàn Bình Dương sẽ được khởi động sớm hơn 10 ngày so với mọi năm.
Ngoài ra, một số địa phương đã lên kế hoạch giúp đỡ lao động mất việc trở về quê. Ông Nguyễn Quốc Thanh, Giám đốc Sở Lao động, Thương binh và Xã hội Cà Mau, cho biết tỉnh đã tìm việc làm cho hơn 200 người trong số 600 lao động từ Bình Dương, Đồng Nai và TP HCM về nghỉ Tết sớm. Địa phương cũng tìm hiểu và giúp đỡ các trường hợp đặc biệt khó khăn.
Lê Tuyết
Source: Tin Hành Lang