Ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
Sáng ngày 17/3, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đưa ra ý kiến về việc bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023 cho 2 dự án: Luật Căn cước công dân (sửa đổi) và Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi).
Với Luật Căn cước công dân (sửa đổi), Chính phủ đã đề nghị Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét và quyết định bổ sung vào Chương trình năm 2023, sau đó trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 5 và thông qua kỳ họp thứ 6. Đồng thời, Ủy ban Pháp luật của Quốc hội (cơ quan thẩm tra) cũng đồng ý với phương án này.
Nguy cơ lộ, lọt thông tin khi tích hợp
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng và các cơ quan liên quan, có 4 nhóm chính sách được đề xuất trong việc xây dựng Luật này, giúp phù hợp với chủ trương và đường lối của Đảng, cũng như chính sách của Nhà nước.
Về việc tích hợp thông tin khác ngoài thông tin trong Cơ sở dữ liệu căn cước công dân vào thẻ Căn cước công dân, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và các cơ quan đồng ý, vì điều này sẽ cải thiện thủ tục hành chính, giảm giấy tờ cho công dân, đồng thời tạo thuận lợi cho cơ quan, tổ chức và công dân trong các giao dịch hành chính, dân sự.
Tuy nhiên, các cơ quan cũng có lo ngại về việc tích hợp quá nhiều thông tin cá nhân vào thẻ Căn cước công dân, gây tăng nguy cơ lộ, lọt thông tin cá nhân. Vì vậy, cần tìm giải pháp chỉ cấp quyền đọc thông tin tích hợp trong thẻ Căn cước công dân phù hợp với yêu cầu quản lý và giao dịch của công dân trong từng trường hợp cụ thể, đồng thời đảm bảo bí mật đối với những thông tin không trực tiếp liên quan đến yêu cầu quản lý và giao dịch cụ thể đó.
Cơ quan thẩm tra cũng nhấn mạnh việc khai thác và sử dụng thông tin được tích hợp trong thẻ Căn cước công dân gắn chip đòi hỏi phải trang bị thiết bị đọc thẻ chuyên dụng, điều này sẽ gây ra chi phí đối với các cơ quan Nhà nước trong việc giải quyết thủ tục hành chính. Do đó, cần có đánh giá về chi phí xã hội và ngân sách Nhà nước dành cho việc này.
Đề nghị cân nhắc cấp thẻ Căn cước công dân cho trẻ em dưới 14 tuổi
Theo ông Hoàng Thanh Tùng, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật, đa số ý kiến trong Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Quốc phòng – An ninh đề nghị cân nhắc việc cấp thẻ Căn cước công dân cho trẻ em dưới 14 tuổi.
Các cơ quan này đề xuất rằng, trẻ em dưới 14 tuổi đang trong giai đoạn phát triển thể chất, có các thay đổi nhanh về ngoại hình, khuôn mặt,… việc không cập nhật thông tin nhận dạng thường xuyên sẽ dẫn đến sự không chính xác.
Ngoài ra, phần lớn trẻ em dưới 14 tuổi không có khả năng tự thực hiện các giao dịch hành chính, dân sự, đặc biệt là các giao dịch yêu cầu có thẻ Căn cước công dân, thường phải có sự đại diện của cha mẹ hoặc người giám hộ.
Cơ quan thẩm tra cũng nhận thấy rằng hồ sơ đề nghị chưa làm rõ và đánh giá đầy đủ về nhu cầu cấp thẻ Căn cước công dân cho lứa tuổi này. Thêm vào đó, việc cấp thẻ cần tạo ra chi phí sản xuất thẻ và các chi phí khác, gây tốn kém không nhỏ cho cả công dân và cơ quan Nhà nước.
Tuy nhiên, một số ý kiến cho rằng chính sách cấp thẻ Căn cước công dân cho trẻ em dưới 14 tuổi theo nhu cầu của người dân là phù hợp, đặc biệt trong bối cảnh hiện nay đang đẩy mạnh chuyển đổi số quốc gia. Tuy vậy, đề nghị cần nghiên cứu và quy định rõ hơn về đặc điểm nhận dạng của trẻ em dưới 14 tuổi để ghi nhận trong thẻ Căn cước công dân, đồng thời, xác định cụ thể lộ trình thực hiện theo từng lứa tuổi nhất định để đảm bảo tính khả thi.
Cân nhắc bổ sung quy định về tài khoản định danh điện tử
Về việc bổ sung quy định cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam không có quốc tịch sinh sống tại Việt Nam, ý kiến của Thường trực Ủy ban Quốc phòng – An ninh là không nên quy định việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này để tránh trùng lặp và phát sinh thêm giấy tờ.
Ủy ban Pháp luật cho biết hiện có 31.117 trường hợp người gốc Việt Nam không xác định được quốc tịch đang sinh sống tại Việt Nam, trong đó nhiều người không có giấy tờ tùy thân và chưa được đăng ký cư trú.
Đối với nhóm đối tượng này, cần có biện pháp quản lý phù hợp, tạo điều kiện để họ có thể tham gia vào các giao dịch dân sự, hành chính và dịch vụ công, đặc biệt là các dịch vụ thiết yếu bảo đảm cuộc sống. Tuy nhiên, để có đầy đủ căn cứ xem xét, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội sẽ quyết định việc cấp giấy chứng nhận căn cước cho nhóm đối tượng này.
Ủy ban Pháp luật đề nghị Chính phủ làm rõ căn cứ và tiêu chí để cấp giấy chứng nhận căn cước cho người gốc Việt Nam không xác định được quốc tịch, chưa được đăng ký cư trú và không có giấy tờ tùy thân.
Bổ sung quy định về “tài khoản định danh điện tử”
Về việc bổ sung quy định về “tài khoản định danh điện tử”, đây là vấn đề từng được Chính phủ đề xuất điều chỉnh trong dự án Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi) trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp thứ 4 (tháng 10/2022), nhưng đã bị khỏi dự thảo Luật này để bổ sung điều chỉnh trong dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi).
Đa số ý kiến từ Thường trực Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Quốc phòng – An ninh đều đồng ý với việc bổ sung quy định về “tài khoản định danh điện tử” trong dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi) theo đề xuất của Chính phủ.
Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị cân nhắc chưa bổ sung quy định về “tài khoản định danh điện tử” vào dự thảo Luật Căn cước công dân (sửa đổi), vì đây là vấn đề mới được triển khai không lâu, cần có thêm thời gian kiểm nghiệm trong thực tiễn, sau đó mới tổng kết và đánh giá để luật hóa.
Hơn nữa, Luật Căn cước công dân chỉ áp dụng cho công dân Việt Nam, trong khi tài khoản định danh điện tử áp dụng cho cả cá nhân và tổ chức nước ngoài, do đó không phù hợp với phạm vi điều chỉnh của Luật.
Cân nhắc thay thế Giấy chứng minh nhân dân
Về đề nghị thay thế Giấy chứng minh nhân dân bằng thẻ Căn cước công dân, đa số ý kiến từ Thường trực Ủy ban Pháp luật đồng ý với đề xuất của Chính phủ.
Tuy nhiên, dựa trên kinh nghiệm bỏ Sổ hộ khẩu giấy, cần đánh giá kỹ về tác động của việc thay thế này, bao gồm số lượng Giấy chứng minh nhân dân còn thời hạn sử dụng theo quy định, chi phí phát sinh và tác động đối với người dân. Điều này sẽ giúp xác định lộ trình thay thế phù hợp, đảm bảo tính khả thi và tránh gây xáo trộn bức xúc cho công dân.
Nguồn: Các cơ quan của Quốc hội đề nghị cân nhắc cấp CCCD cho trẻ dưới 14 tuổi