Những vụ ngộ độc botulinum do ăn cá chép muối ủ chua
Vào tối ngày 18/3, Bệnh viện Chợ Rẫy (TPHCM) đã thông báo về những trường hợp ngộ độc mà nơi này đang hỗ trợ điều trị tại tỉnh Quảng Nam. Ban đầu, Bệnh viện Chợ Rẫy nhận được yêu cầu từ Bệnh viện đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam để hỗ trợ chuyên môn trong việc chữa trị những trường hợp ngộ độc botulinum.
Thông qua cuộc họp chẩn online, các chuyên gia hàng đầu về Chống độc và Hồi sức của Bệnh viện Chợ Rẫy đã xác định khả năng các bệnh nhân bị ngộ độc botulinum rất cao. Vì vậy, họ đã cử đội ngũ chuyên gia này đến Quảng Nam và mang theo 5 lọ thuốc giải độc quý và hiếm để chữa trị cho những bệnh nhân này.
Dịch tễ học và những triệu chứng của ngộ độc botulinum
Tại Bệnh viện đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam, ekip của Bệnh viện Chợ Rẫy đã tiến hành điều tra về dịch tễ học của 3 chùm ca bệnh (tổng cộng 10 người) có khả năng bị ngộ độc botulinum cao.
Chùm ca bệnh đầu tiên bao gồm 3 phụ nữ và 2 đấng nam (ngụ tại xã Phước Đức, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam). Tất cả 5 người này đều đã ăn cá chép muối ủ chua. Sau 12-24 giờ ăn, các trường hợp này đều bị đau bụng, nôn ói mệt và trở nên yếu dần ở tay chân, do đó đã phải nhập viện cấp cứu. Một phụ nữ 40 tuổi đã tử vong sau 3 ngày điều trị do tình trạng quá nặng. Tuy nhiên, 4 ca bệnh còn lại đã ổn định.
Chùm ca bệnh thứ hai là một phụ nữ 37 tuổi (ngụ xã Phước Chánh, huyện Phước Sơn, tỉnh Quảng Nam). Bệnh nhân này đã ăn cá chép ủ chua vào ngày 14/3, và sau đó một ngày đã bị nôn ói nhiều và yếu dần tay chân, sau đó nhập viện Bệnh viện đa khoa khu vực Bắc Quảng Nam. Hiện tại, bệnh nhân đang phải thở máy do suy hô hấp.
Chùm ca bệnh thứ ba là một gia đình gồm 3 đấng nam và 1 phụ nữ (ngụ xã Phước Kiên, huyện Phước Sơn), tất cả đã ăn cá chép ủ chua vào ngày 16/7. Họ đã nhập viện vào ngày 17/3 vì nôn ói nhiều. Cho đến ngày 18/3, có 2 bệnh nhân trong số này bị liệt tứ chi và suy hô hấp buộc phải sử dụng máy thở. Còn lại, 2 trường hợp (gồm một cậu bé 12 tuổi và một cô gái 24 tuổi) đang tự thở nhẹ và được theo dõi sát để quyết định liệu có sử dụng thuốc giải độc hay không.
Nguyên nhân và cách điều trị ngộ độc botulinum
Theo các bác sĩ, 3 chùm ca bệnh đều có chung một loại thức ăn: cá chép muối ủ chua. Sau khi chế biến, cá được đặt trong hộp thủy tinh kín và để trong khoảng thời gian 2-3 tuần trước khi ăn. Điều kiện này tạo điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn Clostridium Botulinum phát triển. Sau khi ăn chưa đầy 24 giờ, các bệnh nhân đều có triệu chứng rối loạn tiêu hóa, suy yếu từ từ ở tay chân và thậm chí gây liệt cơ và suy hô hấp.
Kết quả xét nghiệm cấy mẫu cá chép muối ủ chua được thực hiện bởi Viện Pasteur Nha Trang đã xác định có vi khuẩn Clostridium botulinum loại E (+), xác minh rằng đây là nguyên nhân gây ngộ độc botulinum cho những bệnh nhân này.
Để điều trị, những bệnh nhân đang thở máy được sử dụng 1 lọ thuốc giải độc BAT cho mỗi người (theo dõi chặt chẽ trong và sau truyền thuốc trong vòng 8 giờ). Còn đối với 2 trường hợp tự thở, các bác sĩ vẫn tiếp tục theo dõi tình trạng yếu liệt trước khi quyết định có sử dụng thuốc giải độc hay không.
Công tác phòng chống ngộ độc botulinum và thông báo cho công chúng
Ekip bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy cũng đã yêu cầu Bệnh viện đa khoa Bắc Quảng Nam cung cấp thông tin vụ việc cho Sở Y tế Quảng Nam, nhằm thực hiện công tác thông báo cho người dân trên địa bàn huyện và tỉnh, nhằm ngăn chặn khả năng có người bị ngộ độc tiếp tục xảy ra. Đồng thời, họ đã đề nghị cơ quan chức năng tìm nguồn gốc nhiễm của 3 chùm ca bệnh (ở 3 xã khác nhau nhưng cách nhau dưới 100km).
Bệnh viện Chợ Rẫy cũng đã gửi báo cáo về những trường hợp ngộ độc này đến Bộ Y tế.